تکاب با جاذبه ای بی نظیر، قطب گردشکری کشور

جاذبه های گردشگری آذربایجان غربی / تکاب با جاذبه ای بی نظیر، قطب گردشکری کشور

شهرستان تکاب با داشتن یک مجموعه ثبت جهانی و 155آثار ثبت ملی یکی از شهرستان های کهن تاریخی کشورمان می باشدکه می تواند به عنوان یکی از قطب های گردشگری کشور بیش تر از پیش مورد توجه اقبال عمومی توریسم داخلی و خارجی قرار گیرد .

این شهرستان با داشتن جاذبه ها و آثار تاریخی بی نظیر مثل مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان،زندان سلیمان،تخت بلقیس، مسجد جامع شهرستان تکاب ، مسجد روستای اوغول بیگ، مقبره ایوب انصاری،پل ساروق، چمن متحرک بدرلو، قلعه سردار افشار،آبشار و آبگرم قینرجه، زندان برنجه، آبهای گرم احمدآباد می تواند پاسخگوی سلیقه گردشگران علمی پژوهشی و عمومی می باشد.

 شهرستان تکاب با داشتن شرایط اقلیمی ییلاقی و آب و هوای معتدل کوهستان در فصول گرما با کوهستان های زیبا با آبشارها، باغهای میوه، چمن زار ها، چشمه های آبگرم آثار تاریخی بی نظیر کلکسیونی از دیدنی های طبیعی تاریخ است. مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان نیز می تواند با روند روبه رشدی که در زمینه گردشگری به نمایش گذاشته می تواند بیش تر از پیش در دینامیزم اقتصادی با رشد و شکوفایی صنعت گردشگری و توریسم منطقه ایفا نماید که بدیهی است آماده نمودن زیر ساختهای مناسب می تواند عامل محرک مؤثری در افزایش سرعت این پیشرفت داشته باشد.

مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان

تاریخچه : مجموعه آثار باستانی تخت سلیمان با 12هکتار مساحت یکی از محوطه های تاریخی مهم کشورایران محسوب می گردد . در این منطقه نشانه ها و بقایای استقرار از هزاره اول ق.م تا قرن 11 هجری قمری ملاحظه می شود . اوج شکوه و آبادانی تخت‌سلیمان مربوط به دوره ساسانی است که ساختمان آتشکده آذرگشنسب در آنجا احداث و به عنوان مهمترین معبد مورد احترام ایرانیان زرتشتی در زمان ساسانیان نقش بسیار تعیین کننده ای در حیات سیاسی ـ اجتماعی حکومت مذکور ایفا می کرد و آتش جاویدان آن به مدت هفت قرن نماد اقتدار آئین زرتشت محسوب می شد .

 آتشکده ساسانی آذرگشنسب که محل آن از زمان حکومت ایلخانیان به بعد به ( تخت‌سلیمان) موسوم می گردد . وسیعترین تأسیسات مذهبی و اجتماعی دوره ساسانی است که تاکنون شناسایی و از زیر خاک بیرون آورده شده است . بقایای آثار معماری این مجموعه متعلق به یکی از بزرگترین نمادهای مذهبی ،‌ سیاسی و فرهنگی اواخر دوره ساسانی در قرن 6 میلادی به شمار می آید . در وصف اهمیت این مجموعه بایستی یادآوری نمود ، همان نقشی که تخت جمشید در حکومت هخامنشی داشته ، تخت‌سلیمان نیز برای ساسانیان از هر جهت به مثابه تخت‌جمشید محسوب می شده است .

بعد از زوال حکومت ساسانی و پذیرش دین مبین اسلام توسط ایرانیان ، این مجموعه عظیم که در جنگهای ایران و روم در زمان خسروپرویزدر سال 624 میلادی به شدت آسیب دیده بود ، دیگر رمق تجدیدحیات نیافت اما تا قرن 4 ه‍ .ق تعداد اندکی از معتقدان آئین باستانی ایران در این محل اسکان داشته و آتشکده نیز در مقیاس کوچکتری مورد استفاده بوده تااینکه‌ در زمان حکومت آباقاخان مغول با انجام تعمیرات وسیع و چشمگیر و احداث بناهای جدیدمجددا" از این مکان مدتی به عنوان پایتخت باستانی و تفرجگاه استفاده می شود . بعداً نیز محل مذکور توسط عامه مردم به صورت شهرکی کم اهمیت با مشاغل متنوع تا قرن 11 هجری قمری ادامه حیات می دهد .

از این تاریخ به بعد ،‌ محل متروک و به علت اعتقادات عامه مردم محل که مکان فوق را منسوب به سلیمان نبی(ع) می دانند ،‌ از آن به خوبی حفاظت می شود . در کتب مورخین و جغرافی نویسان قرون اولیه اسلامی و دوره های بعدی از این مجموعه برخی اوقات تحت عناوین مختلف نام برده شده ، از اوایل قرن 19م به بعد نیز مستشرقین از تخت‌سلیمان بازدید و نهایتاً از سال 1959 میلادی (1337 شمسی) مجموعه توسط هیأت حفاری آلمانی با نظارت کارشناسان ایرانی به مدت 20 سال مورد کاوش علمی قرار گرفت.

 بعد از انقلاب اسلامی ، با تعطیلی عملیات پژوهشی ، فقط حفاظتهای ضروری حسب مورد در محل به عمل می آمد تا اینکه به لحاظ اهمیت تاریخی ـ فرهنگی بقایای آثار مجموعه و خطراتی که موجودیت آثار را تهدید می نمود ، در سال1372شمسی این مکان به عنوان یکی از 10 پروژه بزرگ تاریخی ـ فرهنگی کشور انتخاب و توسط سازمان میراث فرهنگی عملیات و اماندهی (حفظ و احیاء معرفی و پژوهش) بوسیله کارشناسان سازمان بطور جدی در آن آغاز گردید و تاکنون هم ادامه دارد و اقدامات چشمگیری در ، خصوص پاکسازی مجموعه ، حفاظت ، تعیین حریم ، استحکام بخشی قسمتهای در حال ریزش ، انجام پژوهشهای باستان‌شناسی و کتابخانه ای ، مستندسازی معرفی ، چاپ و انتشار کتب ، بروشور ، کارت پستال ، ایجاد نمایشگاه و آزمایشگاه مناسب مرمت اموال و اشیاء و مهمتر از همه جلب حمایت مسئولین و تجهیز نسبتاً خوب محوطه اقدامات چشمگیری برای ساماندهی محوطه مذکور انجام گرفته است . نهایتاً این مجموعه در سال 1382 به عنوان چهارمین نگین میراث فرهنگی کشور درفهرست میراث جهانی به ثبت رسید.

زندان سلیمان :

این کوه میان تهی در فاصله 3 کیلومتری غرب مجموعه باستانی تخت سلیمان واقع شده است . ارتفاع این کوه مخروطی شکل از سطح زمنیهای مجاور بین 97 تا 107 متر می باشد و برفراز آن دهانه گود عمیقی در حدود 80 متر دیده می شود که قطر دهانه آن بطور تقریب 65 متر است در پیرامون طوقه این مخروط , بایای معبدی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد باقیمانده که مورد کاوش علمی باستان شناسی قرار گرفته است .

تخت بلقیس :

کوه بلقیس با قله دوقلوی نزدیک به هم و 3200 متر ارتفاع در 5/7 کیلومتری شمال‌شرقی تخت‌سلیمان واقع شده یکی دیگر از آثار تاریخی مهم درون حریم تخت سلیمان است . برفراز بلندترین قسمت این کوه بقایای استحکاماتی مربوط به دوره ساسانی وجود دارد که به لحاظ موقعیت مکانی و زمانی ارتباط آن با مجموعه آثار تخت‌سلیمان پیوند معماری و تاریخی نزدیکی دارد.

مقبره ایوب انصاری

    بنای تاریخی و ثبت شده ی مقبره ایوب انصاری در بالای کوه مرتفعی در روستای دورباش حومه تکاب واقع و محل دفن یکی از زهّاد و عرفای قرن هشتم هجری قمری است.

پل ساروق

قدمت: ایلخانی به بعد پل قدیمی ساروق- حومه تکاب این پل تاریخی که در قرون متمادی طریق ارتباطی بین تکاب و نواحی شمال غرب بوده به مرور ایام بخصوص بر اثر سیلابهای تند صدمه دیده و فقط مقدار کمی از یک دهانه آن باقی مانده بود که با مساعدت وزارت راه و ترابری و اعتبارات سازمان متنوع در سالهای 74 و 75 توسط میراث فرهنگی استان ضمن احیاء پی و پایه های از بین رفته نسبت به احیاء سه، دهانه کامل آن اقدام گردید.                                          

قلعه سردار افشار(حسینعلی خان افشار)

این عمارت در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار توسط سردار(حسینعلی خان افشار) به سال 1281قمری احداث گردیده که بخش اولیه ساختمان با درب ورودی به حیاط بزرگ مفرش شده از سنگهای تراورتن راه دارد. ساختمان اربابی در دو بخش دو طبقه با ایوان و با ستونهای مدور آجری جلب نظر می نماید و در وسط حیاط یک حوض آب دایره ای شکل به عمق یک متر و به قطر حدوداً شش متر وجود دارد. مصالح بکار رفته در کار ساختمانی بنا با آجرهای چهارگوش و ملات گچ + آهک+خاک رس بوده که به طرز خیلی زیبا و چشمگیر بکار رفته است . از داخل عمارت اولیه دو راه خروجی یکی به اندرونی و دیگری به حیاط خلوت وجود دارد که ساختمان اندرونی حرمسرا یعنی زیستگاه بانوان مشهور بوده که خود شامل دو طبقه و یک حیاط بزرگ با حوض آب مستطیل شکل می باشد و از حیاط حرمسرا می توان به عمارت اندرونی که در دو طبقه بوده رسید . در پشت حیاط خلوت بخش قوشخانه مشاهده میگردد که محل نگهداری کبوتران کوهی و اهلی که شامل 360 لانه کبوتر می باشد.

چمن متحرک بدرلو (چملی گل)

چملی گل در 17 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب و در 3 کیلومتری شرق روستای بدرلو از دهستان افشار بخش مرکزی واقع شده است. در داخل دره سرسبز و درختان چنار و بید و نیزار و چمن دریاچه ای به قطر تقریبی 80 متر و با جزیره ای شناور مملو از نی به قطر 60 متر وجود دارد که در اثر وزش باد به طرفین در حال حرکت می باشد که به علت لجن زار بودن ونیزار فراوان اطراف دریاچه، نزدیک شدن به محدوده آن مشکل می باشدو تنها از طرف مشرق دریاچه یک راه باریک منتهی به محدوده و ساحل دریاچه موجود هست جزیره متحرک با ساحل کناری دریاچه حدوداً 1/5 متر و بعضی جاها حدوداً 7 الی 8 متر فاصله دارد . 

آبشار و آبگرم قینرجه

در مسیر جاده تکاب به تخت سلیمان بعد از طی کردن حدوداً33 کیلومتر جاده آسفالته مسیر انحرافی دیگری به طول 12 کیلومتر از سمت چپ روستای احمدآباد وجود دارد. در طی این مسیر با گذشتن از روستای چراغتپه سفلی و علیا به یک دره سرسبز با چشم اندازهای زیبای طبیعی به همراه چشمه سارهای پر از آب و سلسله کوههای متصل به هم که خمد آبشار زیبا وآبگرمهای جوشان از بطن زمین را در خود جای داده می رسیم که قینرجه نام دارد.

زندان برنجه

زندان برنجه در 28 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب در روستای برنجه از دهستان چمن بخش تخت سلیمان واقع شده است از نظر زمین شناسی پیدایش مشابهی مثل دریاچه تخت و زندان سلیمان را دارد و آن محل نیز از انباشته شدن رسوبات آهکی بوجودآمده است.

آبهای گرم احمدآباد

در فاصله دو کیلومتری شمال غربی روستای احمدآباد علیا و در پایین کوه زندان حفره های آبگرمی وجود دارد که به صورت فواره ای در اعماق زمین در مکانهای مختلف بیرون آمده و بنا به روایت گذشتگان آبها خاصیت دارویی داشته و با دمای 40 درجه سانتی گراد در هر 4 فصل بعلت اقدامات و ایجاد تأسیسات مناسب گردشگری بهترین مکان برای استحمام در طبیعت برای بازدیدکننگان می باشد.

یخچال اوغول بیگ

در بالای قلعه و عمارت اربابی و ضلع غربی روستا محلی در عمق 30متری بصورت گرده کنده که در حدود 40 پله از درب ورودی تا عمق یخچال فاصله دارد. این محل که با آجرهای چهارگوش با ملات (گچ + آهک + ماسه + خاک رس) بنا نموده و قسمت فوقانی آن به صورت گنبد مدور طاق زده اند یخچال نام دارد و در پشت این یخچال یک استخر سنتی در ابعاد 20×10 متر وجود دارد که در فصل زمستان و زمان یخبندان با آب پر نموده و بعد از تبدیل شدن به یخ آنها را با کلنگ و دیلم و با استفاده از نیروی انسانی شکسته و از دریچه پشتی به درون یخچال می انداختند این یخها در فصل گرما برای مصرف اهالی روستاهای همجوار به کار می رفته و همچنین به علت نبودن امکانات برقی در جهت نگهداری مواد غذایی فاسد شدنی اربابان مورد استفاده بوده و هم اکنون به صورت بنایی فاقد کاربرد رها شده است.

مسجد جامع روستای اوغول بیگ

این بنا به دستور یکی از اربابان محلی در سنه 1332 هـ.ق همزمان با احداث مسجد جامع شهرستان تکاب با بکارگیری آجرهای چهارگوش و ملات گچ + آهک + ماسه + خاک رس (ساروج) ساخته شده که شامل درب ورودی چوبی با نمای طاق و دالانی به طول 3 متر، حیاط مفرش شده از سنگهای تراورتن با یک حوض مستطیل شکل با ابعاد 4×3 و چاه 8 متری که جهت وضو و شستن دست و صورت نمازگزاران تهیه شده می باشد.

جلوی مسجد با یک ایوان آجرکاری شده و با چهار ستون آجری مرور جلب نظر می نماید و در داخل مسجد نیز دو شبستان و محل محراب و جایگاه منبر با سه گوشه زیر معجر زنانه گنبد دوار و دایرهای شکل و چندین گوشواره ظریف و گچ کاری شده وجود دارد که جلوه ای خاص به بنا می دهد و در چهار طرف گنبد پنجره های کوچک و مستطیل شکل وجود دارد که روشنایی لازم را به داخل مسجد هدایت می نماید. پنجره های فوق از سنگهای مرمر و کاملا" سفید به جای شیشه پوشیده شده بودند و برای عبور بانوان به معجرها از پلکان دالان ورودی استفاده می گردد که این بنا هم اکنون بعد از گذشت چندین سال از قدمت آن با همت اهالی مسلملن روستا بطور سالم باقی مانده و بعنوان پایگاه مردمی روستا مورد بهره برداری است.

مسجد جامع شهرستان تکاب

مسجد جامع شهر دارای بالکن ورودی با ستون های مدور اجری و سرستونهای تخته سنگی که بخش تحتانی دیوارهای بنا با قلوه سنگ و ملات آهک + ماسه + خاک رس کار شده است و بر روی بخش قلوه سنگی دیوارهای آجری با آجرهای چهارگوش با ملات آهک + ماسه + خاک رس کار شده و گنبد مرکزی با گوشواره های ظریف و رسم بندی منظمی با آجر چهارگوش و ملات گچ احداث گردیده و در چهارگوشه مسجد اطاقکهای دو طبقه بمنظور تقلیل مصالح در جرزهای چهار گوشه احداث و اضلاع جنوبی و غربی مسجد واحدهای تجاری بصورت دکاکین به شعاع یک صد متر با سردرهای طاقی و پوشش چوبی ساخته شده اند.

گردشگری

تخت سلیمان (آتشکده آذرگشنسب)

دریاچه تخت سلیمان و ایوان خسرو.

تخت سلیمان مجموعه‌ای تاریخی است مشتمل بر دریاچه طبیعی، آتشکده آذرگشنسب، معبد آناهیتا، بنای چهارتاقی، تالار و کاخ شاهی که بر روی صفه‌ای سنگی که از رسوب مواد کانی و طی میلیون‌ها سال ایجاد شده‌است، بنا گردیده. این مجموعه که امروزه[۱۵] تخت سلیمان نامیده می‌شود، در گذشته به آتشکدهٔ آذرگشنسب معروف بوده‌است. هرچند قدمت تاسیسات انسانی تخت سلیمان به هزارهٔ اول قبل از میلاد مسیح برمی گردد اما اوج شکوفایی آن مربوط به دورهٔ ساسانیان است. این اعتقاد وجود دارد که تخت سلیمان برای ساسانیان همان ارزشی را داشته که تخت جمشید برای هخامنشیان داشته‌است. ساسانیان به ویژه خسرو انوشیروان در آبادانی این مجموعه سعی فراوان کردند و خصوصاً ساخت بزرگترین و معتبرترین آتشکده در این مکان به طور روزافزون بر جایگاه این مکان افزود.

طی جنگ‌های ایران و روم در سال ۶۲۴ میلادی خسرو پرویز از هراکلیوس شکست سنگینی خورد و آتشکده ویران گردید. هرج و مرج اواخر دورهٔ ساسانی، حملهٔ اعراب به ایران، قرن‌ها حاکمیت عباسیان بر این سرزمین، حکومت ترکان در شمال شرق ایران و دور بودن آنان از نواحی غربی، همه باعث شد تا تخت سلیمان برای مدت‌های طولانی به بوته فراموشی سپرده شود تا اینکه مجدداً در دورهٔ ایلخانی و تمایل آنان به مناطق غربی ایران و انتخاب تبریز، مراغه و سلطانیه به عنوان پایتخت، باعث شد جهت عمران و آبادانی این منطقه اقدام گردد. آنان از این منطقه به عنوان پایتخت استفاده می‌کردند. با افول ایلخانان، تخت سلیمان کم‌کم مرکزیت خود را از دست داد و از حدود قرن ۱۱ هجری قمری به بوتهٔ فراموشی سپرده شد.

دور تا دور مجموعهٔ تخت سلیمان با دیوارهای عربی و برج‌های متعدد حفاظت می شده‌است و مساحت آن حدود ۱۲۴۰۰۰ متر مربع است و به طور متوسط ۱۵ متر بلندی دارد. قطر دیوار حدود چهار متر است و ۳۸ برج نگهبانی از مجموعه حفاظت می کرده‌اند. حصار دارای دو دروازه بوده، یکی در ضلع شمالی و دیگری دروازهٔ ضلع جنوب شرقی.

ایوان غربی (ایوان خسرو)، معبد آناهیتا، هشت ضلعی دورهٔ ایلخانی، بقایای کاخ‌های دورهٔ ایلخانی، تالار شورا، موزه و نمایشگاه از دیگر نقاطی است که در این مجموعه قرار دارند.

جاذبه‌های گردشگری

مجموعه تخت سلیمان- زندان سلیمان

سردر بنای قلعه سردار افشار

از مناطق دیدنی و گردشی این شهر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تخت سلیمان و آتشکده آذرگشسپ که به عنوان چهارمین اثر باستانی ایران در میراث جهانی یونسکو یونسکو ثبت شده‌است. این محوطه باستانی با قدمت ۳۵۰۰ ساله جزو ده اثر بزرگ ملی در دست بازسازی می‌باشد.

زندان سلیمان: کوهی استوانه‌ای شکل تو خالی که در زبان مردم محلی زندان سلیمان نامیده می‌شود

کوه بلقیس:باارتفاع۳۳۳۵ قرار دارد. دریاچه‌ای فصلی وابسته به این کوه.

مسجد جامع تکاب: با قدمت بیش از صد سال با معماری زیبا ثبت شده در آثار لیست آثار ملی

سد قجور:مربوط به دوره پهلوی است و در تکاب، ۵ کیلومتری شرق تکاب واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۳۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است

مسجد اوغول بیگ

یخچال الغ بیک

آرامگاه ایوب انصاری:مربوط به سدهٔ ۹ ه. ق. است این بقعه جزو زیباترین مقابر مذهبی آذربایجان به حساب می‌آید بنای مذکور از تناسبات بسیار زیبایی برخوردار است که احتمال می‌رود ۵۰ سال بعد از فوت این عالم و فقیه این بنا را به پاس‌داشت وی می‌سازند؛ و در ۱۳ کیلومتری جنوب تکاب واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۳۵ با شمارهٔ ثبت ۱۲۴۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

بازار تکاب افشار:بازار روباز تکاب در سال ۱۳۲۸ تا سال ۱۳۳۸ توسط معمار معروف شهر تبریز استاد غلام حسین معمار باشی تبریزی به دستور ساعد السطان افشار فتحعلی خان افشار در چهار خیابان اصلی به مرکزیت چهارراه فعلی تکاب ساخته شده‌است.

آبگرم تخت سلیمان (ایسدی سو): با چشمه‌های آب گرم، که برای درمان بیماری‌های روماتیسمی محبوبیت دارد.

چمن متحرک چملی: جزیره‌ای متحرک در داخل آب دریاچه چملی، واقع در روستای بدرلو تکاب که از مناطق بسیار زیبا ولی در عین حال گمنام و ناشناخته می‌باشد

قلعه سردار افشار بنای ساختمانی معروف به قلعه که در داخل شهر قرار دارد.

مسجد جامع یولقون آغاج

مسجد جامع اوغول بیک

یخچال اوغولبیک

زندان نبی کندی

خانه اربابی نصرت آباد (قالا)

آبشار قینرجه

قلعه ساری قورخان

آبگرم و آبشار قینرجه در روستایی به همین نام واقع در جاده تخت سلیمان.

چهار ستون تاریخی چهار طاق زوار (کلیسای چهار طاقی) در روستای چهارطاق.

زندان برنجه

کوه چهل چشمه

زندان نبی کندی

قلعه بردینه 

وجود چندین فله بالای سه هزار متر برای کوهونوردی 

وجو دیواره های بکر برای سنگنوردی

غارهای جالب و کشف نشده 

روسای تفریحی و دیدنی یولقون آغاج

ازآثار باستانی و دیدنیهای شهرستان تکاب مسجد جامع تاریخی روستای اغولبیک که در ۵ کیلومتری شهرستان تکاب واقع و ۷سال زودتر از مسجدجامع تکاب بنا شده است. همچنین یخچال طبیعی بی نظیر قدیمی که قدمت آن به بیش از یک قرن می‌رسد می‌توان اشاره نمود؛ و کوره خانه قدیمی و... می‌توان اشاره نمود.

آب سرد معدنی روستای اغولبیک که در دربند واقع گشته خواص درمانی بسیار مفید دارد و سالانه مردم زیادی از روستاهای اطراف و شهرستان تکاب به آنجا می‌آیند. نور تپه که یکی از آثار قدیمی و تاریخی روستای اغولبیک که هم زیارتگاه و هم کوره آجر پزی، که آجر مسجد جامع اغولبیک در آنجا تولید می‌شده‌است و یکی از آثار ثبت شده میراث فرهنگی می‌باشد.