زندان سلیمان

زندان سلیمان

نام زندان سلیمان

کشور ایران

استان آذربایجان غربی

شهرستان تکاب

بخش تخت سلیمان

اطلاعات اثر

نام محلی دؤی زندانی

نام‌های دیگر سلیمان زندانی

نوع بنا چشمه ارتزین

دیرینگی هزاره یکم پیش‌از میلاد

دورهٔ ساخت اثر دوره سوم زمین شناسی

زندان سلیمان نام کوهی مخروطی‌شکل و میان تهی که در سه کیلومتری غرب تخت سلیمان قرار دارد. این کوه هزاران سال پیش، بر اثر رسوب کانی‌های آب دریاچهٔ آن به وجود آمده‌است. ارتفاع این کوه از زمین مجاور خود ۹۷ تا ۱۰۷ متر می‌باشد و بر فراز آن گودال عمیقی در حدود ۸۰ متر دیده می‌شود که قطر دهانه آن به طور تقریب ۶۵ متر است.

این کوه در زمان مانایی‌ها ـ ۸۳۰ تا ۶۶۰ پ. م. ـ نیایشگاه بوده‌ است. در اطراف کوه زندان سلیمان چشمه‌های آب گرم گوگردی متعددی دیده می‌شود که دارای خاصیت درمانی متعدد می‌باشد.

موقعیت زندان

زندان سلیمان که تپه‌ای است به ارتفاع یکصد متر از سطح زمین، و مخروطی شکل، زمان ساسانیان محل قربانی و نیایش موبدان زرتشتی بوده و البته بقایای بناهای دور مخروط زندان سلیمان، نشانگر اهمیت این محل مقدس می‌باشد. موبدان پس از نیایش در محل و استفاده از برسم، حیوان در نظر گرفته شده را برای قربانی کردن به جایگاه مخصوص می‌بردند تا نذر آتشکده کنند. احتمالاً دوهزار سال پیش مخروطی که امـروز خا لی از آب است و در دهانه تپه قرار دارد، پر از آب بوده و بقا یای آب‌ انبارهای اطراف مخروط، نشانگر غیرقابل استفاده بودن آب این دهانه و دریاچه درون آن است؛ اما به مرور زمان و بر اثر حجم رسوبات و فرو ریختن به دهانه، شکاف‌های این دریاچه که در عمق ۱۰۰ متری قرار داشتند، بسته شده و مخروط خشک شده است.

با وجود گذشت زمانهای طولانی هنوز هم آنهائیکه برای چندمین‌ بار از این محل دیدن می‌کنند دچار یک نوع رعب آمیخته به اعجاب می‌شوند. بدیهی است در ازمنهٔ قدیم وجود چنین عوامل طبیعی و خارق‌العاده و کم‌نظیر برای بشر طبیعت‌پرست اثر اعجازآمیزی داشته. بشری که در دشت‌های وسیع، برای احداث خانه‌های مسکونی به جاهای مرتفع روی می‌آورده، دراین محل نیز از روی اعتقاد مذهبی خود با عشق و علاقه فراوان و به منظور آنکه در برابر عظمت اعجازآمیز این کوه که در حدود متجاوز از ۱۵۰ متر ارتفاع دارد و آب از دهانه‌اش جاریست، سر تعظیم فرود آورده است.

ثبت در فهرست آثار ملی

در جلسه کمیته بررسی و ثبت آثار طبیعی که با حضور فرهاد نظری مدیرکل دفتر ثبت آثار طبیعی و اعضای این کمیته که در سازمان مرکزی برگزار شد، با بررسی ویژگی های شاخص اثر طبیعی کوه زندان سلیمان، ثبت این اثر در فهرست میراث طبیعی کشور مورد تاَیید اعضاَ قرار گرفت.[۲]

باورهای محلی

اهالی محل این کوه زیبا را بنام زندان سلیمان یا زندان دیو می‌شناسند و معتقدند که حضرت‌سلیمان دیوهایی را که از فرمانش سرپیچی می‌کردند در این کوه زندانی می‌کرده‌ است. این نام نیز به واقعیت و با توجه به نسبت دادن محل به حضرت سلیمان بر این کوه گذارده شده‌است

آشنایی با محوطه تاریخی زندان سلیمان - آذربایجان‌غربی

  زندان سلیمان,محوطه تاریخی زندان سلیمان

کوه زندان سلیمان یا دیو سلیمان، کوه مخروطی شکل درون تهی است که در 3 کیلومتری غرب محوطه باستانی تخت سلیمان در نزدیکی شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی قرار دارد.

این کوه مخروطی هزاران سال پیش بر اثر وقوع آتش‌فشان بوجود آمده است و ساکنین منطقه تخت سلیمان تکاب این کوه زیبا و شگفت انگیز را زندان سلیمان یا زندان دیو می‌نامند و بر این باورند که حضرت سلیمان دیوهایی را که از فرمانش سرپیچی می‌کردند در این کوه زندانی می‌کرد.

این کوه پدیده‌ای بسیار جالبی است که حاصل میلیون‌ها سال فعالیت چشمه‌جوشان آرتزینی می‌باشد. منشاء آن نیز آبهای زیرزمینی بوده است.

  زندان سلیمان,محوطه تاریخی زندان سلیمان

طریقه بوجود آمدن این کوه عظیم به این صورت است که چشمه در ابتدا دریاچه‌ای در اطراف خود بوجود می آورد و آهک و املاح معدنی دیگر در اطراف دریاچه رسوب می کند و آب از اطراف آن سرازیر می شود و مجددا رسوب می‌دهد و این سیر سالیان سال ادامه می یابد تا اینکه چشمه‌ اولیه به صورت یک کوه مخروطی درمی‌آید.

پس از بوجود آمدن این کوه دهانه چشمه به دلایلی مسدود شده و آب درون کوه به مرور فرو می نشیند و کوه به شکل امروزی خود درمی‌آید.

در اطراف این کوه چشمه‌های متعدد آب گرم هنوز در حال فعالیت هستند و بطور کلی این ناحیه از نظر زمین شناسی بسیار پیچیده و خاص است. در طول تاریخ اقوام مختلفی نظیر ماناها (در هزاره اول قبل از میلاد مسیح) در دامنه‌ این کوه ساکن بوده‌اند.

   زندان سلیمان,محوطه تاریخی زندان سلیمان

 همچنین اهالی متعقدند این چشمه‌ها به علت وجود املاح معدنی کوه زندان خاصیت متعدد درمانی دارد. ارتفاع این کوه میان تهی مخروطی شکل از سطح زمین مجاور بین 97تا100متر است و در مرکز ان گودالی به قطر دهانه 65 متر وعمق 80 متر وجود دارد.

در طوقه این مخروط بقایای معبد مقدسی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد وجود دارد که در دهه چهل توسط هیات باستان‌شناسی آلمانی مورد کاوش و مطالعه قرار گرفته است.

بعد از رونق آتشکده آذر گشنسب دوره ساسانی تا مدتی از کوه زندان سلیمان و تعدادی از واحدهای معماری آن به عنوان قلعه نگهبانی استفاده می‌شد.

آتشکده اذر گشنسب مهمترین آتشکده ساسانیان و به عنوان پایتخت مذهبی ایرانیان در مجموعه باستانی تخت سلیمان قرار دارد و یکی از سه آتشکده مهم زرتشتیان محسوب می شود.

برخی از باستان شناسان وکاوشگران اماکن تاریخی متعقدند این کوه اصلا سابقه آتش‌فشانی نداشته است، بلکه در ابتدا دریاچه‌ای شبیه دریاچه تخت سلیمان بوده که بعدها آب آن خشک شده و به صورت فعلی درآمده است.

همچنین در ارتفاع 65 متری این کوه دیواری مانند کمربند پس از حفاری مشاهده شده که طول آن در حدود 800 متر است.

زندان سلیمان در حالت کلی ساختار رسوبی مشابهی شبیه وضعیت فعلی مجموعه تخت سلیمان دارد. این کوه در زمان مانایی‌ها درحدود سالهای 660تا 830 قبل از میلاد به عنوان عبادتگاه استفاده می شده است و در دهه 60میلادی به منظور بررسی و مطالعه ساختار درونی گودال کوه زندان سلیمان یک هیات باستان شناسی آلمانی از سمت شمال شرقی دامنه آن تونلی حفر کردمد که بعد از آن عملیات مجدد مسدود گردید.

مجموعه میراث فرهنگی وگردشگری تخت سلیمان در42 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب در جنوب اذربایجان غربی به عنوان اثر ملی کشور در آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

حضرت سلیمان دیوها را در کوه زندانی می کرد

ساکنان منطقه تخت سلیمان تکاب این کوزه زیبا و شگفت وانگیز را زندان سلیمان یا زندان دیو می نامند و بر این باور معتقدند که حضرت سلیمان دیوهایی را که از فرمانش سرپیچی می کردند در این کوه زندانی می کرد.

در طوقه این مخروط بقایای معبد مقدسی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد وجود دارد که در دهه چهل توسط هیات باستان شناسی آلمانی مورد کاوش و مطالعه قرار گرفته است.

بعد از رونق آتشکده آذر  گشنسب  دوره ساسانی تا مدتی از کوه زندان سلیمان و تعدادی از واحدهای معماری آن به عنوان قلعه نگهبانی استفاده می شده است.

برخی از باستان شناسان و کاوش گران اماکن تاریخی معتقدند این کوه اصلا سابقه آتش نشانی نداشته است بلکه در ابتداد دریاچه ای شبیه دریا چه تخت سلیمان بوده که بعدها آب آن خشک شده است و به صورت فعلی درآمده است.

همچنین در ارتفاع ۶۵ متری این کوه دیواری مانند کمربند پس از حفاری مشاهده شده است که طول آن در حدود ۸۰۰ متر است. در همین ارتفاع آثار و بقایای ساختمانی که همگی از سنگ ساخته شده با پله های عریض سنگی بسیار جالب توجه است.

کوه زندان عبادتگاه ماناها بود

نکته قابل توجه دیگر در مورد کوه زندان سلیمان وجود گاز و چشمه های گاز دار داخل این گودال است که هنوز هم دیواره های فرونشسته یک چشمه گاز دار در کف حفره زندان فعالیت دارد که همین پدیده موجب جذب شمار زیادی از گردشگران و علاقه شدید مسافران نوروزی برای صعود به دهانه این کوه شده است.

زندان سلیمان در حالت کلی ساختار رسوبی مشابهی شبیه وضعیت فعلی مجموعه تخت سلیمان دارد؛این کوه در زمان مانایی ها در حدود سالهای ۶۶۰ تا ۸۳۰ قبل از میلاد به عنوان عبادتگاه بوده است.

کوه زندان سلیمان در کنار مجموعه تاریخی تاریخی و باستانی تخت سلیمان از مهمترین جاذبه ها ی گردشگری استان آذربایجانغربی محسوب می شود و در اولویت اول گردشگران منطقه شمالغرب کشور قرار دارد به طوری که بازدید از این کوه نه تنها موجب حیرت مسافران نوروزی می شود بلکه تماشای آن و دیدن شگفتی های داخل این کوه میان تهی از روی دهانه خطرناک و بسیار مهیج و جالب است.

کوه زندان سلیمان ابهت خاصی به مجموعه تخت سلیمان داده و صعود به دهان آن و طی ارتفاع تا رسیدن به مرکز این کوه سرگرمی مفرح مسافران نوروزی است.

بهبود شرایط محیطی برای صعود گردشگران به قله کوه زندان

این کوه به لحاظ جایگاه تاریخی و باستان شناسی و نزدیکی به مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان و نیز به دلیل موقعیت خاص و منحصر بفردطبیعی اهمیت فوق العاده ای دارد و البته صعود به دهانه آن کمی سخت و طاقت فرسا است که طی چند سال اخیر احداث راههای منتهی به این کوه و نیز ساخت پله های عریض از این سختی ها کاسته است.

در دهه ۶۰ میلادی به منظور بررسی و مطالعه ساختار درونی گودال کوه زندان سلیمان ، یک هیات باستان شناسی آلمانی از سمت شمال شرقی دامنه این کوه تونلی حفر نموده که بعداز عملیات مجداد مسدود شده است که احیای این تونل دسترسی آسان به داخل گودال شگفت انگیز کوه زندان دیو را فراهم خواهد کرد.

مجموعه میراث فرهنگی و گردشگری تخت سلیمان در ۴۲ کیلومتری شمالشرقی شهرستان تکاب در جنوب آذربایجان غربی اثر ملی کشور در آثارجهانی یونسکو به ثبت رسیده است.